بیوتن
دوشنبه 24 فروردین 1394 :: نویسنده : محمد طاهری
للباقی
بیوتن رضا امیرخانی را برای بار 2/5 ام خواندم. یک بار 4 سال پیش و یکبار الان؛ نصف باری هم درین چهار سال. اوقات خوشی را میشود با این کتاب گذراند؛ چرا که یکی از مدرن ترین کتاب های مورد علاقه بچه های سنتی است؛ (نویسنده زبان بسته، در 480 صفحه کوشیده که من همین جمله را نگویم که گفتم!!!)
تصویر مصورِ ارمیا و حاج مهدیِ بیوتن برای من حاج کاظم آژانس شیشه ای ست. حاج کاظم هم بچه خیبری ای بود که مثل ارمیای معمرِ جمعی گردان 24 لشگر 10سیدالشهدا، وقتی شنید ایران را برای ایرانیان می خواهند، از آب بیرون پرید و بال بال زد؛ درست مثل حاج مهدی فرمانده گردانِ کربلا پنجی که نمی خواست هر صبح به جای یاعلی بگوید یادولت! و پریده بود(یا افتاده بود) ینگه دنیا.
اما برای من حاج کاظم خیلی جذاب ترست از ارمیا؛ حاج مهدی را نمی دانم.
حاج کاظم خودش بود، خود خودش. اما ارمیا خودش نیست. یعنی خودی در اعوجاج دارد و دائماً در جدال به سر می برد. البته اصل این داستان قرار است روی همین جدال، پیش برود و نقصی به این جدال نیست. اما جاهایی خود نبودن ارمیا در مقابل زنانگی آرمیتا(که نشان می دهد لااقل در زنانگی، آرمیتا خودش است) آزار می دهد.
معتقدم ارمیا در ادامه زندگیش-البته اگر تبرئه شود که می شود- با سر و سامان دادن به جدالش جا میافتد و بچسب می شود و دوست داشتنی؛ درست مثل حاج کاظم و حتی سهراب!
جذابیت، محصولِ خود بودن است و ادا در نیاوردن. درست است که می گویند ادای فلان صفت خوب را دربیاور تا همان گونه شوی؛ اما فکر می کنم تا آن صفت خوب ملکه نشود جذابیت حاصل نمی شود.
نیم کره سنتی و مدرن هم زرِ زیادی می زنند. کارهای اصیل از آدم های اصیل برمی آید. و آدم های اصیل اهل ادا در آوردن نیستند. ادا در آوردن ارمیا نه از بی اصالتی است البته؛ از روح سیلورمنی آن نشأت می گیرد. یعنی یک روح خشک با گزاره های ثابت: "آلبالا لیل والا، آلبالا لیل والا ..." . اگر "البلاء للولاء" هم که باشد، باید روحش را از خشکی دربیاورد و تازه اش کند که نظرکرده یار است! اما روح ارمیا در هر حال خشک است و بسطی ندارد. به گمانم نیم کره سنتی و مدرن آرمیتا متفق القولند ارمیا یک مسلمِ فاندامنتالیستِ ریشو ست با حرکاتی دیوانه وار؛ چرا که هیچ تحرکی برای شکستن این فضای مجازی نمی کند و منفعل است: ری‌یل اِ سیلورمن!!
حاج کاظم در اوج غربت و تنهایی و درد، نامه را به فاطمه اش می نویسد ولی ارمیا حتماً آن موقع هم دنبال سهراب می گردد. اگر فضا را ارمیا شکسته بود آرمیتا هم روز دادگاه برایش ادکولن خاکی را می آورد درست مثل چفیه و پلاکی که فاطمه برای حاج کاظم فرستاد... .
هدفم قضاوت بین شخصیت ها نبود و نمی گویم که ارمیا باید حاج کاظم باشد، نه. تنها جست و جو کردم دلیل خیلی بچسب نبودن ارمیا را. البته امیرخانی باهوش، خودش این را بهتر می داند.
للحق
